Osoby których stan zdrowia wymaga długotrwałego leżenia lub siedzenia, bardzo często narażone są na powstanie odleżyn. Bardzo ważną rolę w przypadku takiej osoby, odgrywa nie tylko odpowiednia pielęgnacja ale także rehabilitacja. Czym są odleżyny i jak zminimalizować ryzyko ich powstania?

Odleżyny – czym tak właściwe są?

Odleżyny czyli martwica tkanek, która powstaje w miejscu najczęściej uciskanym przez nasz układ kostny. Prościej mówiąc, odleżyna powstaje w sytuacji, gdy ciało osoby leżącej przylega bezpośrednio do podłoża, i dodatkowo jest do niego dociskane na przykład przez kość. Miejscami w których odleżyny powstają najczęściej są:

  • Pośladki
  • Pięty
  • Okolice kości krzyżowej
  • Błona śluzowa
  • Kostki

Warto zaznaczyć, iż na powstanie odleżyn nie ma wpływu pozycja w jakiej znajduje się osoba chora. Leżenie na boku, plecach, brzuchu czy siedzenie – w ten sam sposób naraża chorego na problem z odleżynami, jeżeli nie będzie systematycznie zmieniał pozycji.

Jak powstają odleżyny?

Za główną przyczynę powstania odleżyn uznaje się miejscowe niedokrwienie, które wywołane jest naciskiem na krwionośne naczynia. Na powstanie martwicy tkanek, wpływ mają również czynniki takie jak miejscowy ucisk, tarcie a nawet siły działające ścinająco. Dodatkowymi czynnikami które sprzyjają odleżyną są:

  • Porażenie kończyn
  • Przebywanie w jednej pozycji kilka godzin
  • Zanieczyszczenie spowodowanie intensywnym poceniem, moczem, kałem czy stosowaniem maści, kremów
  • Nadwaga
  • Niedożywienie
  • Cukrzyca
  • Anemia
  • Stwardnienie rozsiane
  • Inne choroby współistniejące
  • Wysoka gorączka

Aby zminimalizować ryzyko powstawania odleżyn, należy pamiętać o intensywnej i prawidłowej pielęgnacji, częstej zmianie pozycji, a także zapewnieniu osobie chorej odpowiedniego wyposażenia np. materaca przeciwodleżynowego. Ważna jest również odpowiednia dieta, która zapewni odpowiednie witaminy, składniki odżywcze oraz mikroelementy.

Rozpoznanie i klasyfikacja odleżyn

Jak już wiadomo, na powstanie odleżyn wpływ ma wiele czynników, jednak najważniejszym zadaniem jest wczesne rozpoznanie problemu. Leczenie takich zmian skórnych, jest nie tylko długotrwałe, ale ciężkie i dosyć kosztowne. Podczas codziennej pielęgnacji warto dokładnie obserwować ciało osoby chorej, i reagować na każdą, nawet najmniejszą zmianę. Najczęściej odleżyny we wczesnej fazie objawiają się poprzez powstanie niewielkiego obrzęku, w miejscu które było uciskane. Jeżeli w tym czasie nie zostanie zastosowana profilaktyka przeciwodleżynowa, należy spodziewać się powiększenia zmiany skórnej, a także zasinienia. Na tym etapie, każde delikatne uszkodzenie skóry czy otarcie, będzie skutkowało pojawieniem się płynu surowiczego. Wyróżniamy aż 5 stopni rozwoju odleżyn. Jest to klasyfikacja Torrance’a, i wygląda ona następująco:

  • Stopień I – delikatnie zaczerwienienie, które blednie pod wpływem nacisku. Naskórek jak i mikrokrążenie pozostają nienaruszone.
  • Stopień II – Pojawia się delikatny obrzęk oraz stan zapalny. Skóra jest wyraźnie zaczerwieniona oraz przebarwiona, mogą pojawić się również pęcherze.
  • Stopień III – znaczne uszkodzenie skóry, na którym mogą wystąpić żółtawe rozpadające się tkanki oraz cienkie strupy.
  • Stopień IV – Głębokie uszkodzenie skóry, oraz tkanki podskórnej, dochodzące aż do powięzi.
  • Stopień V – uszkodzenie które przekracza powięź do mięśni, stawów, struktur kostnych, oraz ścięgien.

Profilaktyka przeciwodleżynowa – jak zapobiegać i leczyć?

W profilaktyce przeciwodleżynowej najważniejszą kwestią jest szybkie rozpoznanie problemu, a także wdrożenie odpowiedniej formy leczenia. Najczęściej do kuracji zastosowane zostają specjalne opatrunki na odleżyny, które pozwalają zadbać o odpowiednie warunki dla rany, a także znacznie przyśpieszyć jej czas gojenia. Hydrożele, hydrokolaidy, błony półprzepuszczalne, poliutretany czy alginiany to najczęściej stosowane preparaty do leczenia odleżyn. Zastosowanie takich opatrunków, cechuje się następującymi zaletami:

  • Pozwalają zapewnić wilgotne środowisko dla ran
  • Wchłaniają nadmiar wysięku
  • Zapewniają ochronę przed bakteriami
  • Pozwalają utrzymać odpowiednią temperaturę
  • Są bezpieczne dla ran, ponieważ nie przyklejają się do niej
  • Umożliwiają dopływ tlenu
  • Nie powodują alergii

Profilaktyka przeciwodleżynowa spoczywa najczęściej na osobie, która zajmuje się pielęgnacją chorego. Odleżyny są bardzo nieprzyjemną dolegliwością, dlatego nie wolno ich bagatelizować, a tym bardziej zaniedbywać. Aby ryzyko wystąpienia odleżyn było jak najmniejsze, warto zapewnić osobie leżącej czy siedzącej specjalne produkty które zapobiegną martwicy tkanek.

Materace przeciwodleżynowe, poduszki, podkłady czy pokrowce są środkami specjalistycznymi, które znakomicie sprawdzą się profilaktycznie. Jeżeli chory jest świadomy, i ma możliwość wykonania chociażby minimalnej czynności, nie wyręczaj go, staraj się nawet zachęcić do chociażby minimalnego ruchu. Lepiej zapobiegać niż leczyć, dlatego im wcześniej wdrożysz działania profilaktyczne, tym większa szansa na powodzenie.

Comments are closed.